Η αιτιολογία των διαταραχών άγχους.

Η εμφάνιση και εξέλιξη των διαταραχών άγχους οφείλεται στην παράλληλη και συχνά ταυτόχρονη δράση περισσοτέρων του ενός παραγόντων επικινδυνότητας. Οι παράγοντες αυτοί χωρίζονται σε ψυχολογικούς, νευροχημικούς και γενετικούς. Ο τρόπος της αλληλεπίδρασής τους ποικίλει από ασθενή σε ασθενή.

Οι ψυχολογικοί παράγοντες επικινδυνότητας χωρίζονται σε ενδοπροσωπικούς και σε διαπροσωπικούς. Οι ενδοπροσωπικοί ψυχολογικοί παράγοντες αφορούν τη σχέση που έχει ο ασθενής με τις λειτουργίες του ίδιου του εαυτού του. Για παράδειγμα, ο άνθρωπος με υψηλό δείκτη ψυχολογικής νοημοσύνης είναι πιο ικανός να αντιληφθεί τις διακυμάνσεις της συναισθηματικής του ζωής και να προσπαθήσει να τις κατανοήσει και να τις τροποποιήσει, αν δεν τον ικανοποιούν. Αντίθετα, ο ασθενής με χαμηλό δείκτη ψυχολογικής νοημοσύνης έχει λιγότερο εστιασμένη την προσοχή του στην εσωτερική του ζωή και δυσκολεύεται να εντοπίσει τις λιγότερο φανερές διαστάσεις της. Συχνά, τα συναισθήματά του σωματοποιούνται και τότε εκπλήσσεται από τις λειτουργίες του σώματός του.

Οι διαπροσωπικοί ψυχολογικοί παράγοντες αφορούν το είδος των σχέσεων που έχουν δημιουργηθεί στο περιβάλλον του ασθενούς ή έχει δημιουργήσει ο ίδιος με άλλους ανθρώπους. Για παράδειγμα, ο γονιός που θέλει να προστατέψει το παιδί του από μια αβέβαιη επαγγελματική επιλογή και συνεχώς πιέζει το παιδί να υιοθετήσει την «ασφαλή» θεώρηση την οποία ο γονιός έχει αποκρυσταλλώσει με την πείρα της ζωής, δημιουργεί το είδος της διαπροσωπικής σχέσης που φθείρει την εμπιστοσύνη του παιδιού στον εαυτό του και διευκολύνει την ψυχοπαθολογία του άγχους.

Οι νευροχημικοί παράγοντες αφορούν στον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιείται η επικοινωνία των κυττάρων του νευρικού συστήματος και κυρίως των κυττάρων του εγκεφάλου, ειδικά σε δομές οι οποίες συνδέονται στενά με το συναίσθημα του φόβου ή της αγχοτικότητας (σύμπλεγμα αμυγδαλοειδούς πυρήνα, υποθαλαμο-υποφυσιακός άξονας). Οι νευροχημικοί παράγοντες ενημερώνονται από την κληρονομικότητα αλλά ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στους κατάλληλους ψυχολογικούς χειρισμούς του ασθενή. Αυτή είναι η βάση της αποτελεσματικότητας της ψυχοθεραπείας. Ωστόσο, όταν οι ψυχολογικοί παράγοντες επικινδυνότητας δεν είναι κατανοητοί από τον ασθενή, καθίστανται μη ελέγξιμοι και διευκολύνουν την ανάδειξη της κληρονομικής προδιάθεσης. Με αυτό τον τρόπο εξηγείται η  εμφάνιση και η χρονιότητα των διαταραχών του άγχους.

Οι γενετικοί παράγοντες επικινδυνότητας δεν είναι ακόμα με σαφήνεια εξακριβωμένοι. Η έρευνα της σχέσης ανάμεσα στο άγχος και το ανθρώπινο γονιδίωμα είναι η πιο πρόσφατη ερευνητική κατεύθυνση σε σύγκριση με την έρευνα των ψυχολογικών και νευροχημικών παραγόντων. Ωστόσο,  η συνεισφορά της γονιδιακής έρευνας περιορίζεται αυτό τον καιρό στην παραγωγή γνώσης σχετικά με την αιτιολογία των διαταραχών άγχους αλλά δεν έχει επεκταθεί στην θεραπευτική παρέμβαση για αυτές. 

Αξίζει να θυμάστε:

Η θεραπεία μιας διαταραχής άγχους δεν εξαρτάται από το αν έπασχαν και οι γονείς σας πριν από εσάς (κληρονομικότητα). Εξαρτάται από το πόσο θέλετε εσείς οι ίδιοι να μην πάχετε από αυτή.